نمایندگان بخش خصوصی در اتاق تهران و تشکل‌های بخش خصوصی در نشستی مشترک بین دو کمیسیون «اقتصاد سلامت» و «تحول، نوآوری و بهره‌وری» اتاق بازرگانی تهران مسئله عرضه دارو در پلتفرم‌های اینترنتی را بررسی و مزایا و معایب آن را ارزیابی کردند.
به گزارش تریبون‌نیوز، به نقل از روابط عمومی اتاق تهران، در ابتدای این نشست، رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت، با اشاره به مساله فروش دارو به صورت اینترنتی در پلتفرم‌هایی که به این منظور راه‌اندازی شده است، گفت: «بحث عرضه دارو از طریق پلتفرمها، مساله‌ای داغ و جدی است که به نظر می‌رسد تکلیف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم در ضرورت تدوین آیین‌نامه‌های مربوط به آن کاملاً روشن و شفاف باشد. متاسفانه در حال حاضر وضعیت نابه‌سامانی در عرضه دارو در پلتفرمها وجود دارد که تابع چارچوب مشخصی نیست. از سوی دیگر بیمار حق دارد که دارو را سریع و در منزل تحویل بگیرد. به همین دلیل هم یک شبکه تولید و توزیع شکل گرفته و بسیاری از داروخانه‌ها هم به صورت آنلاین به بیماران خدمت‌رسانی می‌کند.»
محمد عبده‌زاده افزود: «باید ضوابطی وجود داشته باشد که بدانیم اگر دارویی اشتباه تحویل داده شد، چه کسی پاسخگو خواهد بود. سال گذشته مسئله تاسیس داروخانه‌های جدید را چالشی شد و امروز تعداد داروخانه‌ها از سوپرمارکت‌ها بیشتر شده است. حالا مسئله پلتفرمها هم مطرح شده که چالشی بسیار جدی است. این مسئله در دنیا چالشی جدید نیست و می‌توان با مطالعه و بررسی سایر کشورها ببینیم که آنها برای حل این چالش چه ساختاری ایجاد کرده‌اند.»
در ادامه مازیار نوربخش، رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق تهران، با اشاره به اینکه همواره مسئله تحول و نوآوری در کسب‌وکارها با مقاومت روبه‌رو می‌شود، گفت: «این مسئله در همه حوزه‌های کسب‌وکار وجود دارد، اما حوزه سلامت به دلیل حساسیت بالایی دارد تا حدودی متفاوت است. به همین جهت نیز ما سعی داریم تا راه‌حل‌های خود را ارائه کنیم و علاوه بر ساده کردن دریافت دارو برای بیماران، استانداردها و اصول بهداشتی در عرضه دارو را هم رعایت کنیم.»
هم داروسازان و هم نوآوران ناراضی هستند
عضو هیئت‌رئیسه اتاق بازرگانی تهران، نیز با اشاره به اینکه موضوع دو وجه دارد و هر دو بخش ناراضی هستند گفت: «هم فعالان حوزه دارو و هم دست‌اندرکاران حوزه نوآوری از شرایط کنونی ناراضی هستند. در نتیجه باید در مسیری قدم برداریم که دو طرف راضی باشند و به کسی زیان وارد نشود. نوآوری در بطن جامعه و خواسته مردم است و بسیاری از مردم انتظار دارند با استفاده از فناوری‌های جدید، وقت‌شان برای خرید دارو کمتر گرفته شود و در هزینه‌های آنها نیز صرفه‌جویی شود.»
فرزین فردیس، با تاکید بر اهمیت بسیار بالای مسئله سلامت در جامعه گفت: «تلاش‌های زیادی در هر دو سمت کسب‌وکارهای سنتی تولید و عرضه دارو و اکوسیستم فناوری و نوآوری شکل گرفته اما موضوع این است که ما در بخش خصوصی باید تلاش کنیم با گفت‌وگو مسائل را حل کنیم و به تفاهم برسیم و به مسئولان مربوطه، تجربه جدیدی از حکمرانی اقتصادی در بخش خصوصی را نشان دهیم.»
او افزود: «هر دو قشر فعالا حوزه نوآوری و عرضه دارو از تحصیلکردگان و نخبگان جامعه هستند و اگر این دو گروه نتوانند با گفت‌وگو اختلاف خود را حل کنند، به حل دیگر چالش‌های مشابه اصلاً نمی‌توان امیدوار بود. فراموش نکنیم که پلتفرم‌های عرضه دارو در دوران کرونا که هیچ‌کس جرأت نداشت در فروشگاه و محل کسب‌وکار خود حاضر شود، فعالیت داشتند و به مردم خدمات‌رسانی کردند. دقت کنیم حرفی نزنیم یا اقدامی نکنیم که این در خیر بسته شود، چون همه ما باهم ضرر خواهیم کرد.»
داروسازان مخالف نوآوری نیستند
رئیس انجمن داروسازان تهران نیز در سخنانی با تاکید بر اینکه حوزه دارو یکی از بالاترین رتبه‌ها در حوزه نوآوری و بهره‌گیری از فناوری‌های جدید داشته است، عنوان کرد که داروسازان هیچ مشکلی با نوآوری ندارند و هر هفته طرح‌های نوآورانه زیادی در حوزه دارو مطرح می‌شود.
آرش محبوبی، با بیان اینکه هیچ مخالفتی با ورود فناوری‌های ارتباطاتی به حوزه دارو وجود ندارد، گفت: «انتظارات مردم باید برآورده شود و در این میان تصمیم‌گیری نهایی بر عهده نظام حکمرانی است. از سال 1392 که این مسئله مطرح شده است هیچ‌گاه از ما خواسته نشد که وارد این همکاری شویم. ما در برار نوآوری مقاومت نداریم و باید در نهایت دید چه اقدامی به نفع مردم است.»
او اظهار کرد: «ما اکنون در تولید دارو دچار مشکل هستیم و پیش از اینکه دارو جلو منزل تحویل مردم شود، انتظار این است که دارو موجود و با قیمت مناسب عرضه شود. ما باید قانونگذاری در این حوزه را در دنیا بررسی کنیم و محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها را بسنجیم و بدانیم که قرار است که در کجا قرار بگیریم و شبیه کدام کشور هستیم. باید ابتدا نیازهای اولیه و حتی ثانویه مردم را برطرف کنیم.
محبوبی با تاکید بر اینکه اگر قرار است پلتفرمها وارد حوزه دارو شوند، سیاستگذار باید تصمیم بگیرد، گفت: همه می‌دانیم که حکمرانی در این حوزه وضعیت مطلوبی ندارد. در حال حاضر سرانه تعداد داروخانه‌های تهران به کمتر از یک داروخانه برای 4هزار نفر رسیده که نشان می‌دهد دسترسی ما به داروخانه نسبت به استاندارد جهانی بسیار بالاتر است. نظام حکمرانی تصمیم گرفت که این اتفاق بیفتد. حالا هم حکمرانی است که باید تصمیم بگیرد.
رئیس انجمن داروسازان تهران در خصوص مقایسه ایران با کشورهای دیگر گفت: «روش قیمتگذاری در تولید دارو اشتباه است و ما با آن مخالفیم، اما در نهایت این شرایطی است که باید در آن فعالیت کنیم. قیمت دارو در کشور ما در مقایسه بسیار ارزان و از نظر کیفیت هم از متوسط جهانی بالاتر است. در حال حاضر در کشورهایی که مشابه ما هستند اصلا مساله پلتفرم‌های آنلاین توزیع دارو مطرح نیست. این مسئله موضوعی پیش پا افتاده نیست. در حال حاضر وضعیت نسخه‌های الکترونیک هم خوب نیست و سلامت مردم را به خطر انداخته است.»
آرش محبوبی گفت: «ما نمایندگان بخش خصوصی هستیم و قرار نیست با هم مقابله کنیم. باید در جهت بهبود بهره‌وری با هم همکاری کنیم. اما تردید نداریم که قوانین مربوط به تجارت الکترونیک در کشور به شدت ناقص است.»
مریم تاج‌آبادی ابراهیمی، نایب‌رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت نیز با تاکید بر اینکه اتاق بازرگانی به دنبال ارزش‌آفرینی است، گفت: «قدم اول ارزش‌آفرینی بهره‌وری است. ما باید مبنا را بر این بگذاریم اختلافی وجود ندارد و یکسری نیازها وجود دارد که باید رفع شود.»
فضای مجازی باید مکمل خدمات داروخانه باشد
در ادامه مجید خداپرست، بنیانگذار داروکده که وبسایت آنلاین یک داروخانه است، با بیان اینکه تجارت آنلاین و الکترونیک در حوزه دارو نیازمند برنامه‌ریزی بالادستی است، گفت: «اگر قرار است عرضه دارو وارد پلتفرم شود، باید ضوابط خود را داشته باشد. در حال حاضر داروخانه‌هایی که مجوز فروش آنلاین دارند، محصولات جانبی و کالاهای آرایشی و بهداشتی می‌فروشند. امکانات فضای مجازی شاید بتواند خدمات داروخانه را تکمیل کند.»
او ادامه داد: «اما بحث دیگر، زمان اجرای طرح و دامن زدن به تقاضاهاست. فضای آنلاین یک خدمت چندبخشی است. اگر قرار است در پاسخ به نیاز بیمار مشارکت شود، پلتفرمها می‌توانند در زنجیره آخر یعنی ارسال دارو مشارکت کنند. بخش آنلاین در حوزه محصولات سلامت‌محور با احتیاط بسیار در حال جلو رفتن است. فعالیت پلتفرمها در انتهای زنجیره مشکلی ندارد اما به نظر نمی‌رسد که در شرایط کنونی خرید آنلاین دارو توسط دارو اقدام مناسبی باشد. البته داروخانه‌ها ترسی از ورود پلتفرمها ندارند.«
با کنار زدن بخش خصوصی مشکل داریم
مدیرعامل و هم‌بنیانگذار پلتفرم دکتر ساینا نیز در این جلسه با تاکید بر اینکه حوزه سلامت یک حوزه حاکمیتی است و هیچ کشوری نیست که بگوید سلامت مردم ارتباطی به ما ندارد، گفت: «ما به عنوان بخش خصوصی با این فهم وارد این حوزه شد‌ه‌ایم که مشکلات را حل کنیم. حوزه سلامت متولی دارد، اما نباید بخش خصوصی را عقب زد. ما در زمین بازی هستیم و روزانه در این حوزه مشارکت می‌کنیم اما به اندازه کارت و قاعده خودمان بازی می‌کنیم.»
مهدی خدادادی ادامه داد: «موضوع دارو بسیار مهم اما جزئی از سلامت دیجیتال است. اگر سلامت دیجیتال مقررات‌گذاری شود، در حوزه دارو هم این اتفاق خواهد افتاد. با این حال از نظر من پلتفرم آنلاین صلاحیت ورود به مساله دارو را ندارد. مگر شدنی است که پلتفرم خودش برود و دارو بخرد؟ ما درگیر حوزه مقررات‌گذاری این حوزه هستیم و باید کمک کنیم این کار به بهترین شکل انجام شود.»
او ادامه داد: «وقتی از سلامت دیجیتال صحبت می‌کنیم، جای سیاستگذار محفوظ است؛ اما دستورالعمل باید توسط وزارت بهداشت با همراهی و مساعدت وزارت ارتباطات و اقتصاد تهیه شود. اکنون هم این اتفاق در حال رخ دادن است. نگاه ما در این حوزه متفاوت نیست؛ تنها دغدغه ما این است که آنچه به آن اعتقاد داریم، بهانه کنار زدن بخش خصوصی نشود.»
هماهنگی در مطالبه‌گری
شهرام حاج‌قربانی، دبیر فدراسیون فناوری اطلاعات اتاق ایران، نیز با بیان اینکه تجربه‌های مشابه در این زمینه وجود دارد گفت: «اسنپ‌فود را در نظر بگیرید که یک پلتفرمها عرضه غذاست، اما مگر اسنپ‌فود وارد کار رستوران‌داری هم شده است؟ این پلتفرم از رستوران به کاربر محصول می‌رساند. فعالیت این پلتفرم و پلتفرم‌های مشابه هم به نفع رستوران‌ها بوده است.»
او افزود: «در حوزه دارو هم پلتفرم قرار است کار مشابهی انجام دهد. مثلاً پلتفرم‌های این حوزه خدمات ویزیت آنلاین ارائه می‌کنند و خدمات پزشک را تسهیل می‌کنند. دیگر بیمار مجبور نیست فقط برای نشان دادن جواب یک آزمایش مسافت زیادی طی کند و به مطب پزشک برود. بخش خصوصی نباید مخالف نوآوری باشد.»
حاج‌قربانی اعلام کرد: «در حال حاضر مسئله این است که نظام حکمرانی از موضوع عقب افتاده و ما باید در بخش خصوصی با یکدیگر هماهنگ و یکی شویم و از وزارت بهداشت مطالبه کنیم که مشکل را زودتر حل کند.»
مردم چه می‌خواهند؟
نیما فاضلی، مدیرعامل دکتر دکتر، نیز در ادامه این نشست با اشاره به اینکه مطرح شد باید تجربه کشورهای مشابه بررسی شود، گفت: من می‌توانم کشورهای زیادی را لیست کنم که از این پلتفرمها بهره می‌گیرند، برای مثال پاکستان، امارات و هند از این دسته کشورها هستند. ما باید در مورد این مساله که یک فضای خاکستری حول آن شکل گرفته بیشتر صحبت کنیم و متوجه شویم که مردم چه می‌خواهند.
نگرانی از غیرقابل کنترل شدن پلتفرمها
حسین وطن‌پور، رئیس انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه سلامت، هم با اشاره به ساختاری سنتی و قدیمی اداره وزارت بهداشت، گفت: «چالش جدی این است که دیتا در وزارت بهداشت است اما اگر قرار باشد پژوهش صورت بگیرد این اطلاعات بسیار سخت عرضه می‌شود. زمانی که ما در وزارت بهداشت مسئله فناوری‌های دیجیتال را مطرح می‌کردیم، می‌گفتند وارد نشوید.»
او افزود: «در آمریکا 3 یا 4 پلتفرم بیشتر وجود ندارد اما در کشور ما تعداد پلتفرمها بسیار زیاد است. از طرفی وقتی یک پلتفرم در یک حوزه شروع به کار می‌کند کم‌کم به همه حوزه‌ها وارد می‌شود و نگرانی موجود این است که نتوانیم پلتفرمها را کنترل کنیم.»
پلتفرم، وبسایت نیست
رضا قربانی، نایب‌رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق تهران نیز با بیان اینکه حوزه سلامت بحث‌های کارشناسی جدی می‌خواهد، گفت: «اگر واقعاً نسخ الکترونیک سلامت مردم را به خطر انداخته، باید تلاش کرد که حذف شود. متاسفانه نتوانسته‌ایم مسئله پلتفرم را روشن کنیم؛ پلتفرم صرفاً وبسایت دیده می‌شود و این نگاه، خطرناک است که پلتفرم را فقط محل مبادله ببینیم.»
محمد شکرچیان، از پلتفرم مطب نیز توضیح داد: «پلتفرمها آیینه و چراغ نشان دادن ایرادات سیستم سنتی هستند. چیزی که الان پلتفرم را در اتهام قرار می‌دهد، آیینه‌ای است که مشکلات سیستم سنتی را نشان می‌دهد. اما بهتر است این‌گونه بنگریم که پلتفرمها بازوی اصلاح روش‌های سنتی و قدیمی هستند.»
منافع مادی خود را کنار بگذاریم
بهمن صبور، نایب‌رئیس انجمن داروسازان تهران نیز با تاکید بر اینکه با فعالیت پلتفرمها مخالف نیست، گفت: «حوزه دارو در دهه 70 مکانیزه شده و نسخه‌ها را وارد کرده است. در دوران کرونا خطایی صورت گرفت و حاکمیت عرضه الکل و ماسک را در همه جا آزاد کرد و بررسی کنید چه اندازه نابینایی در آن دوره داشتیم چون کار سلامت مردم از داروخانه خارج شد.»
او افزود: «در آن دوران ما با تمام تلاش تا روزی 400هزار ماسک با کیفیت استاندارد در داروخانه توزیع کردیم و قیمت روی 1000تومان ماند. بخش خصوصی پتانسیل دارد. ما باید منافع مادی خود را کنار بگذاریم. دولت در زمان اعطای مجوز باید به فکر همه صنوف باشد. دارو را نباید مثل فست‌فود دید.»
دارو، غذا نیست
محمدرضا دری، دبیر انجمن داروسازان ایران، هم در این نشست با بیان اینکه با اندیشمندانه رفتار کرد، گفت: «تحول و نوآوری یعنی اینکه خدمتی را بهتر ارائه دهیم. دارو را نباید مانند رستوران و غذا ببینیم. دغدغه باید این باشد که مجموعه قوانین را روی میز بگذاریم و از تجربه کارشناسان بهره بگیریم و تنها به فکر کسب‌وکارمان نباشیم. من پس از 3دهه فعالیت در این حوزه، می‌گویم کالایی داریم که مانند باقی کالاها نیست. دغدغه‌های ما هم باید متفاوت باشد. ما قسم خورده‌ایم و برای خدمت ارزنده، قسم‌نامه امضا کرده‌ایم. مساله توزیع دارو را نباید تنها از زاویه کسب‌وکار دید.»
سازمان غذا و دارو هیچ‌گاه مخالفت نکرده است
در پایان این نشست، رئیس اداره داروخانه‌ها و شرکت‌های پخش سازمان غذا و دارو با بیان اینکه در دو سال گذشته تنها دو شکایت از پلتفرمها ثبت شده است، گفت: «هر اتفاق جدیدی باید چارچوب داشته باشد و دستگاه مجریه هم در چارچوب قوانین می‌تواند عمل کند. به سازمان غذا و دارو از طرف دستگاه‌های مختلف فشار وارد شده که این کار انجام شود. سازمان هم نمی‌گوید که کاری نمی‌کند اما یکسری مسائل قانونی وجود دارد.»
مینا آژوغ گفت: «مسئله توزیع دارو توسط پلتفرمها از مصوبه هیات وزیران در خصوص توزیع دارو آغاز شد. ما اصرار داریم جایگاه‌ها حفظ شود تا فروش و عرضه مناسب داشته باشیم. وزارت بهداشت هم هیچ‌گاه پشت در بسته کاری انجام نداده و همواره از صاحبنظران دعوت شده است. ما موضوع را به سمتی رساندیم که موارد فنی مربوط به حوزه حاکمیت به جمع‌بندی برسد. کار تدوین مقررات بسیار وقت‌گیر است و در همین زمان هم دائم نظرات مختلفی از نامرتبط‌ترین دستگاه می‌رسد. حداقل باید تلاش کنیم دستگاه‌های غیرمرتبط وارد موضوع نشوند تا به نتیجه کارشناسی برسیم.»