صنایع فرهنگی و خلاق، یکی از بخش‌های جدایی‌ناپذیر جوامع بشری هستند چرا که اساس ایجاد چنین صنایعی، انتشار و انتقال دانش، سرگرمی و ارتباطات است. سینما، انیمیشن، اسباب‌بازی و بازی‌های رایانه‌ای، نشر کتاب و مجله تنها بخشی از صنعت وسیعی هستند که ما آن را با عنوان صنایع خلاق می‌شناسیم. به دلیل گستردگی و اهمیت این صنعت، یکی از ستادهای معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری به مسئله فناوری‌های فرهنگی و نرم اختصاص یافته است.
طبق اعلام مسعود حسنلو، دبیر ستاد فناوری فرهنگی و نرم معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، این ستاد در سال ۱۴۰۲ اقدامات متنوعی از جمله بازبینی و کارشناسی پروژه‌های ارتقاء تاب‌آوری ملی و رقابت‌پذیری بین‌المللی، بررسی و نظرسنجی از دستگاه‌های اجرایی مرتبط و طراحی ساختار اولویت‌دهی برای حوزه‌های ۱۹گانه سند توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم و برنامه‌ریزی و پیش‌نویس برای اجرای ۶۰ اقدام راهبردی مورد تاکید سند ملی توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم را انجام داده است. همچنین، با دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی مختلفی تفاهم‌نامه امضا و رویدادهایی را برگزار کرده است.
حسنلو، با اشاره به برنامه‌های متنوع ستاد فناوری‌های فرهنگی و نرم، از راه‌اندازی رویداد مانوین در حاشیه اینوتکس خبر داد؛ رویدادی که به گفته سجاد عباسی فشمی، دبیر نمایشگاه اینوتکس، به گفتمان‌سازی اقتصاد دانش‌بنیانی در زمینه فناوری‌های نرم و معرفی دستاوردهای فرهنگی کمک می‌کند. به همین بهانه، با مسعود حسنلو، دبیر ستاد فناوری‌های فرهنگی گفت‌وگو کردیم. برای کسب اطلاعات بیشتر از رویداد «مانوین» و فعالیت‌های ستاد فناوری‌های نرم مصاحبه خبرنگار تریبوننیوز با مسعود حسنلو را تا انتها بخوانید.
آقای حسنلو، با توجه به این‌که سال گذشته نیز در حاشیه اینوتکس، رویدادهایی در زمینه بازی‌سازی برگزار شده است، لطفا بگویید که رویداد «مانوین» چه تفاوتی با دیگر رویدادهای جانبی اینوتکس به‌ویژه رویدادهایی که در سال‌های قبل در حوزه بازی‌سازی برگزار می‌شد، دارد؟
در سال‌های گذشته، رویدادهای متنوعی را در حوزه صنایع خلاق داشتیم؛ رویدادهایی مثل جینو و سینوتکس و رویدادهای دانش‌آموزی را در این زمینه برگزار کرده‌ایم اما این رویدادها یک نخ تسبیح منسجم نداشتند. به همین خاطر، تصمیم گرفتیم «مانوین» را برگزار کنیم. هدف اصلی رویداد «مانوین» که در واقع رویداد تکاملی و تغییر هویت‌یافته سینوتکس به حساب می‌آید، نظم‌بخشی و توسعه اتفاقات فرهنگی و حوزه صنایع خلاق در نمایشگاه اینوتکس است.
امسال در نمایشگاه اینوتکس یک استیج اختصاصی داریم تا مسائلی که در حوزه صنایع نرم و خلاق، معماری، آموزش یادگیری، انیمیشن و بازی‌سازی است به‌صورت خاص در این استیج بیان شود. برنامه‌هایی را نیز برای ارائه مباحث مرتبط با اکوسیستم صنایع خلاق در استیج اصلی نمایشگاه اینوتکس در نظر گرفته‌ایم.
به تازگی چند شرکت ایرانی سازنده اسباب‌بازی در نمایشگاه «کیدزراشا» حضور داشته‌اند، به نظر شما حضور در چنین رویدادهایی چه اهمیتی دارد و برنامه‌های ستاد برای کمک به شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در زمینه اسباب‌بازی چیست؟
وظیفه ستاد این است که به صادرات محصولات استارتاپی کمک کند و صادرات محصولات فرهنگی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در نمایشگاه «کیدزراشا» (Kids Russia)، ما شاهد حضور کنسرسیوم اسباب‌بازی ایران بودیم که شامل پاویون خوبی از شرکت‌های تولیدکننده اسباب‌بازی در کشور می‌شد.
هدف از حضور شرکت‌های مطرح تولیدکننده اسباب‌بازی در این نمایشگاه، شناخت ظرفیت‌های صادرات اسباب‌بازی به روسیه و اتصال به بازار این کشور بود. نمایشگاه‌هایی از این دست باعث می‌شوند تا فعالان خارجی این صنعت، با ظرفیت صنعت اسباب‌بازی ایران آشنا شوند که در نمایشگاه «کیدز راشا» این اتفاق به خوبی افتاد.
دستاوردهای نمایشگاه «کیدزراشا» چه بود؟
در این نمایشگاه، تعاملاتی در حوزه تجاری و توزیع اسباب‌بازی ایرانی در روسیه شکل گرفت؛ چون سطح کیفی محصولات ایرانی حاضر در این نمایشگاه خیلی خوب بود و مخاطبین تخصصی حوزه اسباب‌بازی از محصولات ایرانی ارائه‌شده در نمایشگاه «کیدزراشا» استقبال کردند. همچنین، مجموعه‌های مختلفی نظیر فروشگاه‌‌های اینترنتی روسیه، جلسات متعددی را با شرکت‌های ایرانی حوزه اسباب‌بازی شرکت‌کننده در نمایشگاه «کیدزراشا» داشتند و تعامل خوبی میان تولیدکنندگان اسباب‌بازی ایرانی و روسی شکل گرفت.
ستاد هم به‌نوبه خودش در بحث‌های مرتبط با ارتقای زیرساخت‌ها به دانش‌بنیان‌های ایرانی کمک می‌کند. روسیه تنها یکی از بازارهای هدف ماست و ما سعی می‌کنیم به تجاری‌سازی و صادرات محصولات فرهنگی تولیدشده توسط شرکت‌های دانش‌بنیان در کشورهایی که مطالعات بازار آن‌ها انجام‌شده،کمک کنیم.
یکی از مشکلاتی که ناشران ایرانی کتاب همواره مطرح می‌کنند، نقش کمرنگ و جای خالی کتاب‌های ایرانی در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب در خارج از کشور است. ستاد چه اقداماتی در این زمینه انجام می‌دهد؟
اصالت دادن به آی‌پی، یکی از موضوعاتی است که ستاد روی آن تمرکز دارد چرا که به‌واسطه مسئله کپی‌رایت، بازار ایران در حوزه کتاب برای مخاطب خارجی جذابیتی ندارد. با این‌حال، ما تلاش می‌کنیم با اصالت‌بخشی به آی‌پی ایرانی، استفاده از کتاب‌های ایرانی را برای مخاطب خارجی جذاب کنیم و ارتباط با بازارهای جهانی کتاب را قطع نکنیم.
البته ستاد فناوری فرهنگی و نرم تمرکزی روی نمایشگاه‌های خارجی ندارد زیرا بازیگران قدرتمندی مثل وزارت ارشاد در این زمینه فعالیت می‌کنند. ستاد تلاش می‌کند تا در زمینه‌هایی ورود کند که بازیگری ندارند و یا بازیگران آن حوزه برای توسعه نیازمند کمک سازمان‌های دیگر هستند. به‌همین خاطر تمرکز ستاد روی حوزه کتاب کمتر از دیگر حوزه‌های فرهنگی است.
سوال آخرم این است که برنامه‌های ستاد در سال جدید به‌ویژه در حوزه بازی‌های رایانه‌ای چیست؟ چون وقتی با بازیگران این حوزه صحبت می‌کنیم، همیشه از آن‌ها می‌شنویم که یک تحریم دوطرفه دارند و با چالش‌های متعددی مواجه هستند.
یکی از رویکردهای ما حمایت از بسترهای نسل جدید بازی‌های رایانه‌ای و طرح‌های خاص این حوزه است و بازی‌های برخط نیز در حال حاضر سهم بازار روبه‌رشدی نسبت به دیگر بازی‌ها دارند. برای این حوزه باید به صورت اصولی به بازار صادرات وارد شویم.
مزیت بازی‌های رایانه‌ای و انیمیشن این است که می‌توانیم نیروی متخصص را در کشور نگه‌داشت و درآمد ارزی هم داشت. سعی می‌کنیم بستر صادراتی حوزه بازی‌های رایانه‌ای را فراهم کنیم. هر چند، اولویت اصلی ما در حال حاضر توسعه منابع مالی است چون برای توسعه صنعت بازی‌سازی در کشور زیرساخت مالی مناسبی نداریم. متاسفانه هزینه‌ای که ما برای کل صنایع فرهنگی در کشور داریم، سرمایه‌ای است که در کشورهای همسایه تنها برای توسعه یک بازی رایانه‌ای در نظر گرفته می‌شود.
پروانه حسین‌زاده