فروش ۱۰۰ درصدی فلایتیو پس از تعدیل کارمندان، شوخی است یا واقعیت؟
پروانه حسین‌زاده | استارتاپ‌های حوزه گردشگری از پاییز و زمستان سال ۹۸ که همه‌گیری کرونا در جهان اعلام شد و موج قرنطینه‌ها از راه رسید، با چالش‌های متعددی مواجه شدند. شرکت‌هایی که در حوزه سفر و گردشگری کار می‌کردند در دوران کرونا یا تعطیل می‌شدند و یا با تعدیل نیرو تلاش می‌کردند هزینه‌هایشان را کم کنند و فقط زنده بمانند.
خوب به خاطر دارم آن روزی را که خبر تعدیل گسترده علی‌بابا را شنیدم. اواسط اسفند سال ۹۸، صحبت تمدید نشدن قرارداد و تعدیل کارمندان شرکت علی‌بابا همه‌جا شنیده می‌شد. آن روزها، شبکه اجتماعی لینکدین به اندازه‌ی امروز محبوب نبود تا قدرت همدلی و همدردی با کسانی که از کار بیکار شده‌اند، دیده شود. در آن زمان، «مسعود طباطبایی»، مدیرعامل وقت گروه علی‌بابا که در حال حاضر مدیرعامل دیجی‌کالاست، از سال سخت برای کسب‌وکارهای فعال در صنعت گردشگری گفت و در بیانیهای درباره عدم تمدید قرارداد کارمندان این شرکت گردشگری گفت: «بر اساس استراتژی گروه علی‌بابا برای خلق ثروت از طریق توسعه گردشگری و پرقدرت عمل کردن در سال‌های آتی، برای عبور از شرایط فعلی ناشی از کاهش ۸۰ درصدی سفرها، علی‌رغم میل باطنی‌مان متاسفانه نتوانستیم امکان تمدید قرارداد ۱۸۲ نفر از ۷۵۴ نفر از همکاران خود را در علی‌بابا فراهم کنیم.»
در حالی که قرارداد ۱۸۲ نفر از کارمندان گروه علی‌بابا به‌خاطر شرایط سخت صنعت تمدید نشده بود، شرکت فلایتیو که رقیب سرسخت علی‌بابا به‌خصوص در فروش پروازهای خارجی به حساب می‌آمد، هیچ‌کسی را تعدیل نکرد و خیلی زودتر از سایر رقبا تبلیغات محیطی و آنلاین خود را شروع کرد. این شرکت همچنین در سایت خود از «گردشگری واکسن» به‌عنوان واژه‌ای جدید در ادبیات صنعت گردشگری یاد کرده بود. شاید بتوان گفت فلایتیو از معدود شرکت‌های حوزه گردشگری در ایران بود که تهدیدهای دوران کرونا برای این صنعت را تبدیل به فرصت کرد؛ شرکتی که این روزها، علی‌رغم اوضاع رو به رشد صنعت گردشگری، با تعدیل نیروی گسترده بر سر زبان‌ها افتاده است.
اگر نگاهی به گزارش سال ۱۳۹۹ فلایتیو بیندازیم، متوجه می‌شویم که این شرکت به ثبت رکورد تازه‌ای در فروش خود در زمانه‌ی بحران‌های حوزه گردشگری به‌واسطه کرونا، اشاره کرده است. در همان حوالی، فلایتیو تلاش کرد همکاری‌هایش را با هتل‌ها و ایرلاین‌ها گسترش دهد. فلایتیو از بهمن ۱۳۹۸ که هلدینگ صبا ایده روی آن سرمایه‌گذاری کرد و ۲۰ درصد از سهامش را گرفت، در زمینه تبلیغات گامی رو به جلو برداشت ولی شاید بتوانیم بزرگترین اتفاقی که برای این کسب‌وکار حوزه گردشگری افتاده را سرمایه‌گذاری ۲۰۰ میلیارد تومانی هلدینگ ارنیکا بدانیم.
هلدینگ ارنیکا، اواخر اردیبهشت ۱۴۰۰ پس از سرمایه‌گذاری موفق روی استارتاپ هومسا، با سرمایه‌گذاری ۲۰۰ میلیارد تومانی در فلایتیو مالک ۷۰ درصد از سهام این شرکت شد. ارنیکا در آن زمان گفته بود که رقم سرمایه‌گذاری‌اش می‌تواند تا ۳۰۰ میلیارد تومان افزایش یابد. فلایتیو بین سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ تلاش کرد تا زنجیره ارزشش را با افزایش همکاری با سایر شرکت‌ها بهبود ببخشد. نمونه بارز این همکاری را در اینوتکس سال گذشته می‌توانیم ببینیم که فلایتیو با پلتفرم کارگونت که در حوزه حمل‌ونقل هوایی بار فعالیت می‌کند، تفاهم‌نامه همکاری امضا کرد.
خودتان را اخراج کنید؛ پیش از آن‌‌که اخراجتان کنند
خرداد پارسال بود که ساسان نایب، همبنیانگذار و مدیرعامل فلایتیو از سمت خود کناره‌گیری کرد و کامیار ایرانی جایگزینش شد. در نشست خبری معرفی مدیرعامل جدید این کسب‌وکار حوزه گردشگری، علی کشفی، همبنیانگذار فلایتیو به مسیر طی‌شده این استارتاپ اشاره کرده و گفته بود: «در مسیر رشد استارتاپ‌ها زمانی میرسد که باید خودتان را اخراج کنید و ما حالا که امکان این کار فراهم شد، آقای کامیار ایرانی را به‌عنوان مدیرعامل جدید این مجموعه معرفی می‌کنیم.»
از آن زمان تاکنون اوضاع این کسب‌وکار خوب به‌نظر می‌رسید تا این‌که روز یکشنبه ۶ خردادماه، پروفایل بسیاری از کارمندان این شرکت در لینکدین به حال اوپن‌تو‌ورک درآمد. آن‌وقت بود که توجه همه به این شرکت گردشگری جلب شد. شرکتی که از سال گذشته تاکنون مانند دریایی آرام به‌نظر می‌رسید و هیچ خبر و حاشیه‌ای نداشت ولی اکنون مدیرعامل آن استعفا داده و پس از آن، مدیران ارشدش استعفا داده‌اند و طبق شنیده‌ها بیش از ۳۰ نفر از کارکنان آن نیز تعدیل شده‌اند. نکته عجیب درباره تعدیل کارمندان فلایتیو اعلام آن در ساعت ۳ بامداد روز شنبه ۵ خردادماه است.
تصور کنید در حال آماده‌سازی وسایلتان برای شروع یک هفته کاری هستید که به شما اطلاع می‌دهند تعلیق شده‌اید و باید به فکر شغل دیگری باشید. شاید هم در زمان اعلام خبر تعلیق شدنتان خواب بوده‌اید و وقتی صبح زود چشمانتان را باز می‌کنید، اولین پیامی که می‌بینید از کار بیکار شدنتان است! همه‌ی این موارد در حالی اتفاق افتاده که تنها دو روز تا تولد ۸ سالگی کسب‌وکاری که شما چند ماه یا چند سال از عمرتان را در آن گذرانده‌اید، مانده است. وقتی باید به دورهمی با همکاران و جشن تولد کسب‌وکاری فکر کنید که عمر آن به یک دهه نزدیک می‌شود، خبر میرسد که باید کوله‌بارت را ببندی و به‌دنبال همکاری با شرکت دیگری باشی. ترومای تعدیل شدن در نیمه‌‌شب، به اعتماد کارمندان تعدیل‌شده فلایتیو لطمه وارد کرده است. حالا آن‌ها هر جایی که بروند به این موضوع فکر می‌کنند که چه زمانی وقت خداحافظی از راه میرسد و ممکن است حتی وفاداری‌شان به یک کسب‌وکار را نیز از دست بدهند.
حالا امروز دوشنبه هفتم خردادماه، دو روز پس از پخش شدن خبر استعفای مدیرعامل و مدیران ارشد فلایتیو و تعدیل گسترده‌ی کارکنان این شرکت که در پیام مشترکشان از دخالت‌های هلدینگ ارنیکا یا به‌عبارتی سرمایه‌گذار و سهام‌دار اصلی این کسب‌وکار گفته‌اند، هیئت‌مدیره و سهامداران این شرکت بیانیهای را منتشر کرده‌اند که در آن نه‌تنها با کارمندان تعدیل‌شده یا استعفا داده فلایتیو دلجویی نکرده‌اند، بلکه آن‌ها را متهم به حاشیه‌سازی کرده است. در این بیانیه نوشته شده که «این دست تحریکات در اینگونه تصمیمات قابل درک و پیش‌بینی است و فلایتیو زمان خود را معطوف به اهداف قلبی خود به کلیه اعضای متشکلش داده و در راستای رشد گام برمی‌دارد و از ورود به هرگونه حاشیه خودداری نموده تا به‌جای تمرکز زدایی از اهداف خود به امورات توسعه‌ای بپردازد.»
در این بیانیه که ایرادات نگارشی‌اش نشان‌دهنده انتشار عجولانه آن است، به این موضوع اشاره شده که انتظارات هیئت‌مدیره توسط تیم مدیریتی این شرکت برآورده نشده و در چند روزی که مدیرعامل استعفا داده است، این شرکت توانسته رشد ۱۰۰ درصدی فروش را تجربه کند. همه ما می‌دانیم که توسعه یک کسب‌وکار، به دومینو شبیه است و اگر یکی از بخش‌ها خوب عمل نکند، دیگر بخش‌ها هم موفق نخواهند بود. به همین خاطر است که با خواندن بیانیه فلایتیو در مورد استعفای مدیران ارشد و تعدیل گسترده کارکنان این شرکت، این سوال پیش می‌آید که آیا فروش ۱۰۰ درصدی فلایتیو پس از استعفا و تعدیل مدیران ارشد آن یک شوخی است یا واقعیت؟ چه مستنداتی برای فروش ۱۰۰ درصدی وجود دارد و اگر این موضوع واقعیت دارد، پیشنهاد می‌شود سهامداران و هیئت‌مدیره فلایتیو، درباره این موضوع اسنادی را ارائه کند.
طبق بیانیهای که امروز منتشر شده، کارکنان تعدیل‌شده و استعفا داده فلایتیو را با اعلام فروش ۱۰۰ درصدی در چند روز و بدون حضور آن‌ها ناکارآمد خوانده شده‌اند. اگر این افراد بازدهی کافی را نداشته‌اند، تیم مدیریتی چرا تاکنون ساکت مانده بود؟
این بیانیه عجولانه و کوبنده نشان‌دهنده عدم حضور یک تیم روابط‌عمومی متخصص در هلدینگ ارنیکاست و اساساً نقش هیئت‌مدیره در نظارت و مدیریت فرآیندها را زیرسوال می‌برد. این بیانیه همچنین تاکیدی بر عدم‌درک ادبیات نوآورانه و کارآفرینی در سرمایه‌گذاران سنتی است. سرمایه‌گذاران سنتی اگر تلاش نکنند ادبیات کارآفرینی را بفهمند و فقط به واسطه قدرت پول‌شان روی استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری کنند، دست به تخریب کسب‌وکارهای فناورانه و نوآورانه می‌زنند و باعث کم‌سو شدن شعله‌های خلاقیت و نوآوری در کسب‌وکارها می‌شوند. با بیانیهای که امروز منتشر شد و در امضای آن نوشته شده بود «از طرف هیئت‌مدیره و سهامداران»، تصویر برند فلایتیو مخدوش‌تر از روزهای اخیر شد و نمی‌توان نسبت به ورود افراد تازه‌نفس در آن امیدوار بود. هرچند که در این بیانیه نوشته شده «تیم فلایتیو با حضور افراد قدرتمند و همسو در تمام واحدها در حال تجربه پوست‌اندازی و تغییر نگرش مطلوب برای توسعه هرچه بیشتر است و همواره در حال جذب افراد خلاق و توانا بوده.»
به‌نظر میرسد تجربه سرمایه‌گذاری هلدینگ ارنیکا در فلایتیو، رویای شیرینی بوده که به کابوس تبدیل شده است. بیم آن می‌رود که تمام استارتاپ‌ها و شرکت‌های اکوسیستم نوآوری که جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران سنتی را تجربه کرده‌اند، سرنوشتی مانند سیزیف داشته باشند و تمام مسیرهایی که تاکنون رفته‌اند بیهوده شود.
مطلب مرتبط:
تعدیل و استعفای دسته‌جمعی کارکنان فلایتیو در آستانه ۸ سالگی این کسب‌وکار