عمر بازار کتاب‌های الکترونیکی در کشور ما به یک دهه می‌رسد و در حال حاضر بسیاری از افراد کتاب‌خوان و علاقه‌مندان به کتاب‌های صوتی از پلتفرم‌های ارائه‌دهنده کتاب الکترونیک و صوتی استفاده می‌کنند. افزایش قیمت کاغذ و کتاب‌های چاپی، حجم کم و دسترسی آسان به محتواها در همه جا از عوامل محبوبیت پلتفرم‌های حوزه کتاب هستند. هفته کتاب و کتابخوانی بهانه‌ای شد تا سراغ یکی از این پلتفرم‌ها برویم و درباره مزایای رقابتی و چالش‌های آن صحبت کنیم. در ادامه، گفت‌وگوی تریبون‌نیوز با امیر بهدانی، مدیرعامل فیدیبو را می‌خوانید.
آقای بهدانی لطفا درباره فیدیبو و دستاوردهای آن در ده سالی که راه‌اندازی شده بگویید.
فیدیبو، پیشگام در صنعت کتاب الکترونیک بوده است. هدف کتاب الکترونیک این است که ما بتوانیم در همه‌جا و به آسانی به کتاب‌ها دسترسی داشته باشیم و فرصت مطالعه برایمان فراهم شود. کتاب الکترونیک دو خاصیت خیلی مهم دارد که یکی از آن‌ها قیمت کمتری است که کتاب‌های الکترونیک نسبت به کتاب‌های چاپی دارند و در دسترس بودن یکی دیگر از مزایای آن است. ما با اکثر ناشران کار می‌کنیم و بخش زیادی از کتاب‌هایی که در کتاب‌فروشی‌ها موجود است در فیدیبو قرار گرفته. علاوه بر کتاب الکترونیک، ما کتاب صوتی را هم در فیدیبو پوشش می‌دهیم برای آن‌که مردم در ترافیک یا هنگام انجام کارهای روزانه بتوانند کتاب‌های مورد علاقه خود را بشنوند. به غیر از کتاب الکترونیک و صوتی، فیدیبو تنها پلتفرمی است که پادکست‌ها را هم اضافه کرده و کاربران ما می‌توانند پادکست‌های حوزه علم و فرهنگ را هم در این پلتفرم بشنوند.
راه‌اندازی یک پلتفرم در حوزه فرهنگ چه چالش‌هایی دارد؟
مهم‌ترین مسئله این است که در شرایط اقتصادی سختی قرار داریم و اولویت یک سری از نیازها تغییر می‌کند. بازار کتاب در حال کوچک شدن است چون قیمت کاغذ بالا رفته و سبد خرید محصولات فرهنگی هم به همین دلیل کوچکتر شده است. شرایط اقتصادی اولویت‌های تولید و خرید را تغییر می‌دهد. این صنعت به واسطه جریانات و پلتفرم‌هایی که وجود دارد، اندازه بازار و درآمدهای آن مسئله دارد. در کل، پلتفرم‌های الکترونیک هزینه تبلیغاتی‌شان بالایی دارند و هزینه‌های تکنولوژی و محصولات آن‌ها نیز بالاست اما درآمد خوبی ندارد.
شما اولین پلتفرمی بودید که دستگاه کتاب‌خوان فارسی را راه‌اندازی کردید، از چالش راه‌اندازی چنین دستگاهی بگویید و نکته بعدی این‌که آمار فروش کتاب‌خوان فیدیبوک تاکنون چقدر بوده است؟
بله. ما اولین پلتفرمی بودیم که دستگاه کتاب‌خوان فارسی را راه‌اندازی کردیم. تقریباً بالای ۲۰ هزار دستگاه کتاب‌خوان فیدیبوک را تاکنون فروخته‌ایم. دو نسخه متفاوت از این دستگاه را داشتیم که نسخه دوم‌مان یعنی اف ۲ تجربه مطالعه بهتری را ارائه می‌کند. دلیل این مسئله هم این است که اف۲ نرم‌افزار بهتری دارد و ارتقا یافته است.
مزیت رقابتی فیدیبو نسبت به سایر رقبا چیست؟
برنداورنس (آگاهی از برند) ما بهتر از سایر رقباست چون بیشتر در موتورهای جستجو ناممان سرچ می‌شود. از طرفی، محصول ما رابط کاربری و قابلیت‌های بهتری دارد. اما مهم‌ترین مزیت رقابتی فیدیبو نسبت به سایر رقبا، به نظر من تولید محتواست. ما در فیدیبو تولیدات اختصاصی داریم و سعی می‌کنیم محصولات فرهنگی را علاوه بر توزیع، تولید هم کنیم. به طور مثال، کتاب صوتی کلیدر که یکی از مهم‌ترین رمان‌های فارسی معاصر است را به‌صورت اختصاصی در فیدیبو تولید کردیم. همزمان تمام نیازهای تولید محتوای صوتی را فراهم کردیم و از موسیقی کیهان کلهر بهره بردیم و محصولی را به شکل انحصاری در فیدیبو تولید کردیم. ما سعی می‌کنیم نقش‌مان را به خوبی ایفا کنیم و فقط وظیفه‌مان توزیع محصولات فرهنگی و انتشار نباشد؛ تلاش می‌کنیم که تولیدکننده این محصولات هم باشیم.
آینده حوزه فرهنگ و کسب‌وکارهای فعال در زمینه کتاب را چطور پیش‌بینی می‌‌کنید؟
آینده این صنعت به تصمیمات جامعه نشر و در صدر آن وزارت ارشاد بستگی دارد. در صورتی که مثل خیلی از جاهای دیگر دنیا این بازار شناخته شده باشد و حجم بازار کتاب کم نباشد، رقابت‌های ناسالم هم ایجاد نمی‌شود و کاربر می‌تواند تجربه بهتری از محصولات یک پلتفرم فرهنگی داشته باشد و از کتاب‌های بیشتری نیز می‌تواند استفاده کند. علاوه بر این، جریانات بهتری نیز ایجاد می‌شود و بازار کتاب به واسطه توسعه جریان نقدینگی کسب‌وکارهای این حوزه رشد خواهد کرد؛ اما در حال حاضر این صنعت در کشور ما به اندازه کافی رشد نکرده است.
پروانه حسین‌زاده