بزرگترین پروژه کتاب صوتی ایران؛ کلیدر پنج‌شنبه ۲۵ اسفندماه در فیدیبو منتشر شد. این کتاب صوتی ناگفته‌ها و جزئیات بسیار خواندنی دارد که آن را تبدیل به بزرگترین پروژه کتاب صوتی ایران کرده است. در ادامه با برخی از ناگفته‌های این پروژه و پشت صحنه ضبط کتاب صوتی کلیدر آشنا می‌شویم.
ضبط افکت‌ها و صداهای پس‌زمینه در محل رویدادهای کلیدر
کتاب صوتی کلیدر با مشارکت نشر صوتی آوانامه و رادیوگوشه تولید و توسط فیدیبو منتشر شده است، برای ضبط این کتاب که در پنج جلد (به ترتیب کتاب متنی منتشر می‌شود) بیش از صد گوینده و صدا پیشه از برترین گویندگان کشور و به خصوص هنرمندان رادیو و دوبله استفاده شده است. در کنار این صد گوینده، طیف وسیعی از افکت‌ها و فضاسازی‌های صوتی در این کتاب وجود دارد، از صدای رود و تا صدای پرنده‌ها و جیرجیرک‌ها که به خوبی فضای حاکم بر کتاب را منتقل می‌کنند.
از نکات قابل توجه درباره ضبط این کتاب این است که عمده افکت‌های صوتی و صداهای محیطی (آمبیانس) که در پس‌زمینه کتاب صوتی کلیدر می‌شنوید، مثل صداهای محیط روستایی، دشت‌ها، بیابان، باد و باران، جوی‌های آب، صدای احشام و… واقعا در روستای کلیدر و مناطق اطراف آن ضبط شده است. تصور کنید هنگامی که در حال شنیدن این بخش هستید که خدا مراد در خانه غدیر را می‌کوبد، صدای درِ یکی از خانه‌های روستای کلیدر را می‌شنوید.
موسیقی اثر؛ اجراها و قطعات آلبوم‌های کیهان کلهر
استفاده از قطعات آلبوم‌ها و اجراهای کیهان کلهر به عنوان موسیقی این اثر، کیهان کلهر موسیقدان برجسته، آهنگساز و نوازنده کرد ایرانی است که موفق به دریافت جایزه گرمی «بهترین آلبوم جهانی سال» شده است. بسیاری از ما کلهر را به واسطه چیره‌دستی‌اش در نوازندگی کمانچه و زنده کردن مجدد این ساز در عرصه جهانی می‌شناسیم. با توجه به تسلط کلهر بر موسیقی نواحی ایران و پیشینه کرد او استفاده از قطعات ساخته شده توسط او در کتاب صوتی کلیدر حال و هوای یگانه‌ای به این کتاب داده است. نغمه‌های ساخته شده توسط کلهر روح حماسی،عاشقانه، هجرانی و تغزلی کلیدر را به خوبی بازنمایی می‌کند. شنیدن همان زخمه اول بر تنِ کمانچه هر شنونده‌ای در آغاز کتاب صوتی کلیدر هر شنونده‌ای را مجذوب کرده و همراه خود می‌کند.
حضور آرمان سلطان‌زاده به عنوان سرپرست گویندگان
حضور آرمان سلطان‌زاده به عنوان راوی و سرپرست گویندگان این اثر؛ بی‌شک هر شنونده‌‌ی کتاب صوتی در ایران با آثار و نام آرمان سلطان‌زاده آشناست. در طی سالیان گذشته او توانسته به محبوب‌ترین گوینده کتاب صوتی ایران تبدیل شود. سلطان‌زاده پیش از این شاهکارهای کلاسیکی چون جنایت و مکافات، برادران کارامازوف، ابله و همچنین کتابهایی محبوبی مثل هری‌پاتر و ارباب حلقه‌ها در کارنامه خود داشته است. کتاب صوتی کلیدر به سرپرستی آرمان سلطان‌زاده ضبط و تولید شده و همانطور که ذکر شد حضور بیش از صد گوینده و صداپیشه باسابقه و متبحر در عرصه صدا حال و هوای متفاوتی به این کتاب داده است. نوع و شیوه روایت این کتاب، شیوه‌ای نمایشی است و هر صداپیشه سعی کرده با انتخاب لحنی متفاوت شخصیت کتاب را به خوبی اجرا کند. این شیوه باعث می‌شود هنگام شنیدن این کتاب احساس کنید در لحظه به لحظه اتفاقات حاضر هستید و شخصیت‌ها حالتی زنده و جاندار پیدا می‌کنند. ابعاد هر شخصیت را صدا و لحن گوینده در ذهن شما می‌سازد و می‌توانید تصویر ذهنی ِ کاملی از شخصیت‌های رمان کلیدر بسازید.
گویندگی افتخاری محمود دولت‌آبادی
محمود دولت‌آبادی گوینده افتخاری کتاب صوتی کلیدر است. حضور محمود دولت‌آبادی به عنوان گوینده بخش‌هایی از کتاب صوتی کلیدر در کنار مشاوره‌ها و راهنمایی‌های او برای اجرای درست لهجه و لحن ِ این کتاب، خود موضوعی جذاب و بسیار قابل توجه است. دولت‌آبادی کلیدر را «یک یادگاری برای مردم آینده ما» می‌داند. او در این اثر همه آنچه از تجربه زیسته‌اش داشته کمک گرفته تا تصویری جاودان از آرمان‌ها، رنج‌ها و عاشقانه‌های تکه‌ای از ایران به نمایندگی آنچه در تاریخ ما رفته است بسازد. حساسیت‌ها و دقت نظر دولت‌آبادی در انتقال درست و صحیح این مفاهیم و رعایت بافتار زبانی، قومی و فرهنگی منطقه خراسان – محل رویداد وقایع رمان کلیدر- و همچنین مشاوره‌ها و راهنمایی‌های او در طی زمان ضبط این اثر کمک شایانی به حفظ تمام ارزش‌های این اثر سترگ کرده است.
حضور دولت آبادی به عنوان گوینده افتخاری در کتاب صوتی کلیدر یکی دیگر از نقاط متمایز کننده و البته که ماندگار این کتاب است.
سید زکریا موسوی؛ صدابردار، ترکیب صدا و انتخاب موسیقی
صدابرداری، طراحی، ترکیب صدا و انتخاب موسیقی کتاب صوتی کلیدر را #سید_زکریا_موسوی بر عهده داشته است که پیشتر نسخه صوتی آثار مهم ادبی همچون کتاب‌های برادران کارامازوف و مجموعه ارباب حلقه‌ها با تدوین صوتی وی در آوانامه منتشر شدند. برای تولید این پروژه بزرگ تعداد بسیاری از فعالان عرصه کتاب صوتی فعالیت داشته‌اند که به این ترتیب است:
- تهیه‌کننده: دامون آذری
- ویرایش صوتی: شراره کردی
- مدیر تولید: زهیر حنیفه
- دستیاران تولید: محمدرضا غفاری‌نیا، میلاد اله‌دو
- بازبینان ادبی و فنی: محمد حنیفه، زهره سلطان‌آبادی
- مشاور ادبی: جواد کلیدری
- مشاوران انتخاب گوینده: نرگس موسوی‌پور، مهبد قناعت‌پیشه
آنچه مرور کردیم تنها بخش‌هایی ناگفته از روند ضبط و تولید بزرگترین کتاب صوتی ایران یعنی کلیدر است. بی‌شک برای به سرانجام رسیدن این پروژه بزرگ بسیاری از نام‌های دیگر نیز حضور و مشارکت داشته‌اند و تمام تلاش دست‌اندرکاران این اثر آن است که حق مطلب را درباره بلندترین رمان ایرانی به خوبی ادا کنند. بی‌گمان می‌توان گفت اکنون کتاب صوتی کلیدر کتابی است برای همه ایرانیان در سراسر جهان.