اقتصاد پرتورم و نابه‌سامان کشور ایران، مردم را به سوی حفظ ارزش دارایی‌های خود از طریق سرمایه‌گذاری روی دارایی‌های دیجیتال سوق داده است. هرچند این موضوع باعث می‌شود که گاها متحمل ریسک و حتی از دست دادن سرمایه اولیه خود شوند.
اما راهکار این روزهای مردم برای حفظ و ارزش دارایی‌هایشان، سرمایه‌گذاری در حوزه رمز ارز است. البته فعالان حوزه رمزارز، چالش‌ها و نگرانی‌های خاص خود را دارند. یکی از نگرانی‌های فعالان این حوزه از روزهای اول تاکنون، مسئله استخراج رمزارزها در ایران و قوانین مرتبط با آن بوده است.
با توجه به موانعی که در راه این فناوری وجود دارد، این‌طور به‌نظر می‌رسید که تعداد زیادی از مردم ایران با تکنولوژی بلاکچین و ارزهای دیجیتال آشنا باشند. با این وجود، تا به امروز مردم کشورمان به طور بی‌سابقه از رمزارزها استقبال کرده‌اند و در کل 15 میلیون کاربر در ایران دارای رمزارز هستند.
در سال ۲۰۲۳، افزایش فعالان حوزه دارایی‌های دیجیتال در جهان حدود ۸ درصد بود؛ این در حالی است که فعالان این حوزه در سال ۱۴۰۲ حدود ۳۴ درصد افزایش یافته‌اند. در همین راستا با محمدرضا شرفی، نماینده هیئت موسس انجمن بلاکچین و رمزارز اتاق بازرگانی ایران گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
آقای شرفی، فضای رمز ارز را در سال‌های گذشته چطور ارزیابی می‌کنید؟
این موضوع از چند زاویه قابل بررسی است. در زمینه تولید فناوری، علم و توسعه آنها در کشورمان به دلیل مشکلات دسترسی به اینترنت و فراهم نبودن شرایط مطلوب، فعالیت‌های موثری صورت نگرفته است. اغلب فعالان حوزه فناوری و ارتباطات ترجیح می‌دهند خارج از کشور فعالیت کنند و بسیاری از متخصصین این حوزه به کشورهای دیگر مهاجرت کرده‌اند.
از لحاظ اقتصادی، مشکلاتی نظیر عدم شفافیت در حوزه فناوری و تمرکز مالی، همچنین مشکلات مربوط به مجوزها، رونق توسعه این حوزه را کاهش داده و از رشد اقتصادی جلوگیری کرده است. این موضوعات باعث می‌شود که حتی در داخل کشور، پروژه‌های موفق کمتر به اجرا درآیند و فضای فناوری کشور به مرور زمان با چالش‌های بیشتری مواجه شود.
از سوی دیگر، حوزه رمزارزها چالش‌های خاص خود را دارد و تأثیرات آن بر اقتصاد کشورها هنوز به طور کامل مشخص نیست. کشورهای قاره آمریکا و اروپا نیز در تحقیق و توسعه این حوزه فعالیت دارند. چالشی که وجود دارد آن است که محدودیت‌های کشور ما در این زمینه بسیار بیشتر شده و بهره‌وری از ابزار فناوری هنوز به سطح ایده‌آل نرسیده است.
با توجه به این موارد، توسعه بازار رمزارزها در کنار بازار سرمایه سنتی می‌تواند به جلوگیری از خروج ارز از کشور کمک کرده و شرایط اقتصادی کشور را بهبود ببخشد.
با توجه به اینکه تعداد کاربران رمزارزی نسبت به هاوینگ قبلی در سال ۲۰۲۰، حدود ۴۰۰ درصد افزایش یافتند و این اولین هاوینگ، پس از تایید ای‌تی‌اف بیت‌کوین است، فکر می‌کنید هاوینگ بیت‌کوین در سال ۲۰۲۴ چه تفاوتی با هاوینگ‌های قبلی دارد؟
اگر بخواهیم استقبال عموم را نسبت به این حوزه بررسی کنیم، طبیعتا در کشور ما شرایط اقتصادی متفاوت از سایر کشورهاست. کشور ما با تورم بالایی در سال مواجه است و یکی از دغدغه‌های مردم این کشور، حفظ ارزش دارایی‌هایشان است. این موضوع باعث شده که در کنار بازارهای سرمایه جهانی، بازارهای جانبی نیز شکل بگیرد؛ به عنوان مثال، بازار ارز و خودرو.
بازار سرمایه‌گذاری در حوزه رمزارز هم جدای از این موضوع نیست. با وجود اینکه این نوع سرمایه‌گذاری دارای ریسک بالایی است و بسیاری از افراد بدون آگاهی کافی از این ریسک‌ها وارد این حوزه شده‌اند، اما صندوق‌های ETF می‌توانند تا حدی این ریسک‌ها را مدیریت کنند.
به طور کلی، دلیل استقبال مردم کشور ما از حوزه رمزارز، ابداً بعد فناوری و کاربردهای آن نیست، بلکه بیشتر به دنبال حفظ سرمایه و درآمدزایی هستند. این موضوع باعث شده که استقبال بیشتری از حوزه رمزارز در کشور وجود داشته باشد.
طبق چیزی که بنیان‌گذار هش‌لب ماینینگ گفته، در چهار سال گذشته استخراج رمزارز جهانی‌تر شده است. چین در سال ۲۰۲۰ حدود ۸۰ درصد از هش‌‌ریت ماینینگ را به خود اختصاص داده بود ولی حالا ۴۰ درصد از ماینینگ بیت‌کوین به آمریکا، ۱۵ درصد به چین و ۱۲ درصد به روسیه اختصاص دارد، نظر شما در این‌باره چیست؟
یکی از اهداف بیت‌کوین عدم تمرکز است. کنترل زنجیره در دست ماینرهاست و طبیعتاً آنها تصمیم می‌گیرند که به چه سمتی حرکت کند. این موضوع می‌تواند منجر به ایجاد تمرکز شود. برای مثال، ممنوعیت‌های اعمال شده توسط چین بر صنعت ماینینگ، منجر به مهاجرت ماینرها به کشورهای دیگر شد. به همین دلیل، آمریکا در حال حاضر بیشترین سهم را در ماینینگ دارد، زیرا بخش قابل توجهی از سرمایه از چین به آمریکا منتقل شده است.
این زنجیره قطعاً پایدار خواهد بود و تا زمانی که بیت‌کوین ارزش داشته باشد، صنعت ماینینگ یا استخراج ادامه خواهد داشت. این دو، جنبه اساسی و ارتباطی با یکدیگر دارند. چالشی که ممکن است در آینده برای زنجیره بیت‌کوین پیش بیاید، مربوط به بیت‌کوین‌هایی است که از چرخه خارج شده و دسترسی به آنها وجود ندارد. همچنین، والت‌هایی وجود دارند که صاحبانشان دسترسی به آنها را از دست داده‌اند.
قبلاً بیت‌کوین بی‌ارزش بود، اما آن زمانی بیشترین تعداد ماینینگ انجام می‌شد. این امر ممکن است باعث شده باشد که بسیاری از افراد با بی‌توجهی به ارزش آینده در نگهداری از والت‌هایشان دقت نکنند. برآورد ما نشان می‌دهد که بیش از یک پنجم از بیت‌کوین‌ها غیرقابل دسترسی هستند، به عبارت دیگر، از 21 میلیون بیت‌کوین تقریباً 4 تا 5 میلیون آن در دسترس عموم نیست.
هنوز روشی برای جایگزینی این بیت‌کوین‌ها در زنجیره بیت‌کوین مشاهده نشده است، بنابراین این موضوع ممکن است در آینده چالش‌‌زا باشد. همچنین، هولدرها و افرادی که به دلیل افزایش قیمت بیت‌کوین‌ها آنها را نگهداری می‌کنند، زمانی باعث ایجاد ارزش افزوده بر زنجیره می‌شوند که فرآیند تراکنش و انتقال انجام شود. در غیر این صورت، زنجیره هیچ ارزش افزوده‌ای ایجاد نخواهد کرد و ماینرها هیچ سودی نخواهند برد.
با این حال، بیت‌کوین یک دستاورد بزرگ در حوزه مالی بشر است و تاکنون عملکرد فوق‌العاده‌ای داشته است. امیدوارم که بیت‌کوین در آینده جایگاه خود را در موزه‌ها پیدا کند.
در هاوینگ‌های قبلی، پیش از هاوینگ شاهد رالی قیمت نبودیم و بعد از هاوینگ افزایش قیمت را مشاهده کردیم ولی بیت‌کوین پیش از این هاوینگ رشد قیمتی داشت و ATH زد، به‌نظر شما این موضوع چه تاثیری بر بازار دارایی‌های دیجیتال می‌گذارد؟
ما در نزدیکی دوره هاوینگ کاهشی را در قیمت‌ها تجربه کردیم. این افزایش قیمت بعد از هاوینگ به‌نظر من بالاترین نقطه را نشان نمی‌دهد و ما هنوز در نیمه‌ی اول مسیر قرار داریم. اگر الگوی 4 دوره‌ی قبل تکرار شود، پیش‌بینی من این است که بعد از ۸ ماه تا یک سال از هاوینگ، با صعود قیمت مواجه خواهیم شد.
هانیه عرفانی‌نژاد