لجستیک یکی از حوزه‌های سودآور اقتصادی در جهان است. نقش این حوزه در توسعه اقتصادی و رشد تجارت کشور غیرقابل انکار است. اگرچه طی سال‌های اخیر استارتاپ‌های بسیاری به این حوزه وارد شده‌اند و با کمک نوآوری و فناوری موجود سعی در تسهیل فرآیندهای سنتی گذشته داشتند، اما به گفته تعدادی از بازیگران این حوزه همچنان رگولاتور و قوانین سختگیرانه آن مشکلات بسیاری ایجاد کرده است.
به عقیده برخی از فعالان حوزه لجستیک با وجود مشکلاتی مانند تصمیم‌های سلیقه‌ای رگولاتور و اختلال اینترنت، اقتصاد دیجیتال به‌شدت آسیب دید که نتیجه آن افزایش موج مهاجرت نیروهای خبره بود. به همین خاطر، به سراغ تعدادی از فعالان حوزه لجستیک رفتیم و نظرات آنها را درباره چالش‌های سال گذشته و پیش‌بینی سال جدید پرسیدیم.
در ادامه، گپ‌وگفت ما را با بابک عقیلی‌نسب، هم‌بنیان‌گذار و مدیرعامل پستکس، پشوتن پورپزشک، مدیرعامل پادرو و مهرداد ملک‌محمدی، مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار تاپین بخوانید.
عقیلی‌نسب، درباره ارزیابی سال ۱۴۰۲ در فضای لجستیک کشور به تریبون‌نیوز گفت: «در سال ۱۴۰۲ خوشبختانه توانستیم به بیشتر اهدافمان دست پیدا کنیم، هرچند که سال گذشته برای اکثر کسبوکارها با قیمت‌های نجومی دلار و تورم حاکم بر کشور سال سختی بود.»
مدیرعامل پستکس با اشاره بر انتظارات خود از رگولاتوری بیان کرد: «در زمینه لجستیک، وجود ارکان رگولاتوری بسیار چشمگیر بوده و عدم وجود قوانین مشخص و شفاف، قیمت‌گذاری‌های ناپایدار، فیلترینگ و محدودیت‌های اینترنت چالش‌های بسیاری را برای صنعت ایجاد کرده‌اند. با وجود اینکه اقتصاد ما دولتی است، اما امید به تغییر در شرایط فعلی وجود ندارد و به‌نظرم کسبوکارها در سال آینده باید برای ادامه حیات خود در اکوسیستم استارتاپی تلاش کنند.»
او سال جدید را اینگونه پیش‌بینی کرد: «سال ۱۴۰۳ به شدت نگران‌کننده است. با توجه به شرایط و عوامل اقتصادی، همچنین انتخابات پیش‌رو در آمریکا، سال بسیار دشواری برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط خواهد بود. این در حالی است که احتمالاً شرایط برای کاسبان تحریمی بهتر خواهد شد. امیدوارم که قوانین جدید و تصمیمات لحظه‌ای در سال جدید لغو شوند، زیرا ادامه این مسیر ممکن است اقتصاد کسب‌وکارهای کوچک و متوسط را تحت تاثیر قرار دهد.»
پورپزشک، به عنوان فعال کسب‌وکار تجارت اجتماعی درباره ارزیابی خود از سال 1402 به تریبون‌نیوز گفت: «سال گذشته، برای کسبوکارها بسیار غیرقابل پیش‌بینی بود. تا جایی‌که استارتاپ‌ها برای برنامه‌ریزی کوتاه مدت در زمینه فعالیت خود دچار مشکل و سردرگمی شدند. واضح است که این موضوع علاوه بر آسیب به توسعه کسبوکارها، به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم اثرگذاری و خلاقیت کسبوکارها را با آسیب جدی مواجه می‌کند.
پادرو نیز به عنوان یک کسب‌وکار فعال در بخش تجارت اجتماعی که حوزه‌ای جدید در خرده‌فروشی آنلاین است، بخش چشمگیری از انرژی خود را در سال ۱۴۰۲ صرف مقابله با آثار فیلترینگ و پایدارسازی شرایطش کرد. از سوی دیگر، به دلیل تصمیم‌های سلیقه‌ای رگولاتور و در صدر آن اختلال در اینترنت، اقتصاد دیجیتال به‌شدت آسیب دید که از نتایج آن، تشدید موج مهاجرت نیروهای خبره بود. قاعدتا کسب‌وکارهای این حوزه، بزرگترین آسیب را از این مهاجرت می‌بینند تا جایی که امروز این موضوع تبدیل به یک بحران جدی شده است.»
به گفته او بزرگترین مشکل، در رابطه با رگولاتوری و نهادهای ناظر، عدم آگاهی کافی به بازار تجارت اجتماعی است که نتیجه آن می‌تواند اتخاذ تصمیم‌های سلیقه‌ای یا آسیب‌زا برای این حوزه از خرده‌فروشی آنلاین شود.
مدیرعامل پادرو درباره پیش‌بینی سال جدید گفت: «به نظر من، در سال ۱۴۰۳، بزرگترین دغدغه به حوزه سرمایه انسانی و بعد از آن به تجربه مجدد تصمیم‌های خلق‌الساعه نهادهای حاکمیتی و رگولاتور در رابطه با اقتصاد دیجیتال برمی‌گردد. قاعدتا اقتصاد دیجیتال این روزها بیشتر از هر زمان دیگری آسیب‌پذیر است و هر تصمیم نابه‌جا و نادرست می‌تواند این بخش را یک قدم بیشتر به فروپاشی نزدیک کند.
تنها رویه‌ای که شاید بتواند اندکی به رشد دوباره این بخش کمک کند، اصلاح تصمیم‌های گذشته به ویژه در رابطه با محدودسازی اینترنت، ایجاد مشوق‌های واقعی و ملموس برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در اکوسیستم استارتاپی و تسهیل ورود کسب‌وکارهای شاخص اکوسیستم به بورس است.»
ملک‌محمدی، نیز با اشاره بر اینکه ابهات و عدم شفافیت رگولاتوری در سال گذشته منجر به مهاجرت بسیاری از نیروهای متخصص شده است، گفت: «اصلی‌ترین مشکلی که در سال گذشته مشاهده کردم، عدم شفافیت در فرآیند قانون‌گذاری بود. برخوردهای سلیقه‌ای و عدم اعمال قوانین مدون باعث می‌شود که به عنوان موسس یک کسب‌وکار نتوانید به‌طور موثر برنامه‌ریزی کنید و تصمیم‌های اتخاذ شده به صورت لحظه‌ای و مبتنی بر فرض گرفته شوند.
این موضوعات گاهی اوقات به گونه‌ای شدید هستند که کسبوکارها را به‌طور کامل تحت تأثیر قرار می‌دهند، مانند وقایعی که برای شرکت‌های معروف مانند دیجی‌کالا و دیوار رخ داد. بنابراین، ضروری است که قانون‌گذاران در فرآیند تدوین قوانین خود، اکوسیستم نوآوری کشور را در نظر بگیرند.»
مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار تاپین درباره پیش‌بینی خود از سال جدید به تریبون‌نیوز گفت: «با توجه به اتفاقات سال گذشته، لزوم توجه دولت به اصلاح و تثبیت شرایط فعلی افزایش یافته است. بنابراین لازم است دیدگاه رگولاتوری در برخورد با اکوسیستم نوآوری اصلاح شود. اینکه آیا رگولاتوری برای تغییر شرایط مذکور در سال آینده اقدامی انجام خواهد داد یا خیر، هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. مهم است که حاکمیت در سطح رگولاتوری باقی بماند و نقش تنظیم‌گری خود را بدون دخالت در مسائل بنگاه‌داری ایفا کند و اینکه تصمیمات اتخاذ شده بر اساس چارچوب و قوانین مشخص باشد تا امکان اعمال تصمیمات سلیقه‌ای را از بین ببرد.»
هانیه عرفانی‌نژاد