سال ۱۴۰۲، یکی از سال‌های تاثیرگذار در اکوسیستم رمزارزی کشور بود. نهادهای قانون‌گذار در سال گذشته، توجه ویژه‌ای به حوزه ارزهای دیجیتال داشتند و مسئله قانون‌مند شدن این دارایی‌ها بیش از پیش مورد بررسی قرار گرفت. دیدار فعالان حوزه رمزارز با رئیس‌جمهور در فروردین سال گذشته، نقطه آغاز گفت‌وگوی رگولاتور با جامعه رمزارزی کشور بود؛ گفت‌وگویی که بعد از یک‌سال هنوز به نتیجه نرسیده است.
پس از آن، طبق اعلام احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد و دارایی، کارگروه اقتصاد دیجیتال مسئول بررسی وضعیت دارایی‌های دیجیتال شد. این قصه اما طولانی‌تر از این حرف‌هاست و داستان رمزارزی‌ها با رگولاتور در سال ۱۴۰۲ به همین‌جا ختم نمی‌شود. مسئله خودتنظیم‌گری فعالان حوزه ارزهای دیجیتال در کمیته نوآوری و توسعه کاربردها مورد بررسی قرار گرفت و در خردادماه نیز مجلس اعلام کرد که طرح ریال دیجیتال باید متوقف شود.
موضوع مالیات بر دارایی‌های دیجیتال، یکی دیگر از موضوعات مبهمی بود که در سال گذشته ذهن فعالان حوزه ارزهای دیجیتال را به خود مشغول کرد. مجلس در اردیبهشت سال گذشته اعلام کرد که همه دارایی‌هایی که سرمایه به‌‌حساب می‌آیند، حتی دارایی‌های رمزارزی مشمول مالیات می‌شوند ولی محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، یک ماه بعد در گفت‌وگو با رادیو اقتصاد با اشاره به مالیات بر سرمایه اظهار داشت: «تا زمانی که تعاریف محتوایی را در یک قانون اصلی و مادر حل نکنیم، شورای نگهبان هرگونه اشاره به رمزارزها را عنوان پایه بحث از دستور کار خارج می‌کند و تایید نخواهد کرد». هنوز فعالان حوزه ارز دیجیتال به مالیات بر دارایی‌های خود می‌اندیشیدند که احسان خاندوزی اعلام کرد در جریان تدوین برنامه هفتم توسعه، تکلیف رمزارزها مشخص میشود. صحبت درباره اتفاقاتی که در سال گذشته برای فعالان حوزه ارز دیجیتال افتاده بسیار است؛ برای همین سراغ یکی از فعالان این حوزه رفتیم و نظر او را درباره سال گذشته و پیش‌بینی‌اش از اتفاقاتی که در سال جدید اتفاق خواهد افتاد، پرسیدیم. در ادامه گفت‌وگوی خبرنگار تریبوننیوز را با عباس آشتیانی، پژوهشگر حوزه ارزهای دیجیتال می‌خوانید.
آقای آشتیانی، سالی که گذشت را چطور ارزیابی می‌کنید و با توجه به فراز و نشیب‌های رگولاتوری که فعالان رمزارزی در سال ۱۴۰۲ داشتند، چه انتظاراتی از نهادهای قانون‌گذار در زمینه بلاکچین و رمزارزها دارید؟
گذار از دغدغه تنظیم‌گری حوزه رمزارزها، موضوعی است که در سراسر جهان مطرح است ولی متاسفانه ما هنوز در کشورمان به دنبال شناخت ماهیت ارزهای دیجیتال هستیم. من این مسئله را یک ضعف می‌بینم و به‌نظرم فعالان این حوزه باید برای توسعه آن قدم‌های بزرگی بردارند و در موضوع شناخت رمزارزها درجا نزنند.
در چند سال گذشته ابهاماتی در زمینه تنظیم‌گری رمزارزها وجود داشت و کشور ما هم تاحدودی هم‌سو با دیگر کشورها در این زمینه بود ولی الان اوضاع فرق کرده است. در حال حاضر، مسئله تنظیم‌گری و قانون‌گذاری در حوزه‌هایی چون هوش مصنوعی و وب۳ در جهان مطرح است، اما ما هنوز در موضوع تعریف دارایی‌های دیجیتال مانده‌ایم. همین مسئله، ما را از دنیا عقب نگه می‌دارد و چون در تعریف یک موضوع گیر کرده‌ایم، نمی‌توانیم به مالیات و مسائل حقوقی آن بپردازیم. به‌نظرم، یکی از مهمترین عوارض این عدم‌شناخت و فراتر از تعاریف نرفتن، برخورد سلیقه‌ای و مرگ نوآوری است. وقتی کسبوکارهای این حوزه می‌خواهند اقداماتی را انجام دهند ولی درگیر تعاریف آن می‌شوند، بعد از مدتی قید نوآوری را می‌زنند. از طرفی، کسبوکارهای ایرانی حوزه ارزهای دیجیتال نسبت به رقبای خارجی این اقتصاد بدون مرز، سهم بازار کمتری را دریافت می‌کنند و کاربران این حوزه ترجیح می‌دهند پلتفرم‌های خارجی را انتخاب کنند.
کاهش جریانات مالی یکی دیگر از مسائلی است که کسبوکارهای حوزه رمزارز با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. از طرفی، نگاه‌های سلیقه‌ای به دارایی‌های رمزارزی سبب میشود نیروهای متخصص کمتری جذب شرکت‌های رمزارزی شوند. در حال حاضر، کارگروه ساماندهی به موضوع رمزارزها با مشارکت دستگاه‌های متنوع نظامی، اقتصادی و امنیتی با نظارت بانک مرکزی ایجاد شده است؛ به‌نظرم اگر رگولاتور با یک نگاه دقیق و درست، کسبوکارهای رمزارزی را به سمت خودتنظیم‌گری سوق دهد، شاهد بهبود وضعیت در این حوزه خواهیم بود.
با توجه به صحبت‌هایی که کردید، به‌نظر می‌رسد شما نسبت به سال جدید و اتفاقاتی که در حوزه ارزهای دیجیتال می‌افتد، خوش‌بین هستید؛ درست است؟
استفاده از فناوری در سال آینده افزایش می‌یابد و شاهد توکنایز سهام و مسکن خواهیم بود. مالی‌سازی دارایی‌های سنتی مانند املاک با کمک فناوری بلاکچین و نه الزاماً رمزارز اتفاق خوشایندی است که امیدوارم در سال جدید گسترش یابد.
پروانه حسین‌زاده